Wat is hand-mond-voetziekte bij kinderen en hoe verzorg je het?

In het kort

• Hand-mond-voetziekte is een veelvoorkomende virale kinderziekte die meestal mild verloopt en vanzelf geneest. 

• Je herkent het aan pijnlijke mondzweertjes in combinatie met blaasjes op handen en voeten, soms met koorts en hangerigheid.

• Het virus is erg besmettelijk, vooral in de eerste week, en verspreidt zich via speeksel, snot, blaasjesvocht en ontlasting.

• Meestal herstelt een kind binnen 7 tot 10 dagen, maar raadpleeg een arts bij uitdroging, hoge koorts of jonge baby’s met klachten.

Wat is hand-mond-voetziekte eigenlijk?

Hand mond voetziekte is een virale infectie die vooral voorkomt bij jonge kinderen. De veroorzaker is meestal een Coxsackie-virus. De ziekte kenmerkt zich door huid- en slijmvliesafwijkingen, vooral rond mond, handen en voeten. Bij de meeste kinderen verloopt ze mild en verdwijnen de klachten vanzelf.

Hoe herken je de symptomen van hand-mond-voetziekte?

De ziekte valt op door kleine rode vlekjes en blaasjes. In de mond ontstaan vaak pijnlijke zweertjes, waardoor eten of drinken vervelend kan zijn. Op de handpalmen en voetzolen verschijnen blaasjes die soms jeuken of branderig aanvoelen. Naast deze zichtbare klachten kan een kind hangerig zijn, lichte koorts hebben en minder eetlust tonen. Soms ontstaan er ook plekjes op de billen of bovenbenen. Het totaalbeeld, mondzweertjes in combinatie met huidafwijkingen, maakt de aandoening meestal goed herkenbaar.

Hoe word je besmet met hand-mond-voetziekte?

Het virus verspreidt zich gemakkelijk via speeksel, snot, vocht uit de blaasjes en ontlasting. Daarom komt de ziekte vaak voor in kinderdagverblijven en scholen, waar kinderen veel samen spelen. De incubatietijd, de periode tussen besmetting en de eerste klachten, bedraagt meestal drie tot zes dagen. Een kind kan al besmettelijk zijn voordat de vlekjes zichtbaar zijn.

Hoelang is hand-mond-voetziekte besmettelijk?

De grootste kans op besmetting bestaat in de eerste week, wanneer de blaasjes en andere klachten op hun hoogtepunt zijn. Toch kan het virus nog weken in de ontlasting aanwezig blijven. Ook als je kind zich beter voelt, blijft aandacht voor handhygiëne en schoon speelgoed dus nodig.

Wist je dat?

Kinderen kunnen het virus bij zich dragen zonder ooit klachten te ontwikkelen, maar het toch kunnen doorgeven aan anderen. Dit verklaart ook waarom de ziekte zich zo snel verspreidt in crèches en scholen: zelfs kinderen die er gezond uitzien, kunnen het virus doorgeven.

Wat kun je doen om hand-mond-voetziekte te verzorgen?

Er bestaat geen geneesmiddel tegen de ziekte. De verzorging richt zich vooral op comfort en voorkomen dat een kind uitdroogt. Koude drankjes, ijsjes of yoghurt kunnen verzachten en het drinken gemakkelijker maken. Zachte voeding zoals soep of puree is vaak prettiger om door te slikken dan harde of zure producten.

Een rustige dagindeling helpt je kind sneller herstellen. Houd daarnaast de hygiëne goed in de gaten door regelmatig handen te wassen en speelgoed schoon te maken. Als je kind zich erg ziek voelt, kan paracetamol verlichting geven. Overleg dit wel altijd met een arts of apotheker.

Wanneer moet je met hand-mond-voetziekte naar de dokter?

Meestal gaat de ziekte vanzelf over, maar soms is medische hulp nodig. Dat geldt wanneer je kind nauwelijks drinkt en uitdrogingsverschijnselen krijgt, zoals weinig plassen of een droge mond. Ook bij aanhoudende hoge koorts, sufheid, benauwdheid of uitgebreide huidafwijkingen is het verstandig om een arts te raadplegen. Heeft een baby jonger dan drie maanden koorts, neem dan altijd contact op met een arts.

Hoelang duurt hand-mond-voetziekte meestal?

De meeste kinderen zijn binnen zeven tot tien dagen hersteld. Koorts verdwijnt meestal na een paar dagen en de blaasjes drogen vanzelf in.

Kan ik hand-mond-voetziekte voorkomen?

Helemaal voorkomen lukt niet, maar hygiëne kan de verspreiding beperken. Handen wassen na toiletbezoek en voor de maaltijd, speelgoed regelmatig schoonmaken en kinderen met koorts of veel klachten thuis houden zijn praktische maatregelen. Een vaccin is er niet.

Veelgestelde vragen

Kunnen volwassenen ook hand-mond-voetziekte krijgen?

Hoewel de ziekte vooral kinderen treft, kunnen volwassenen ze ook oplopen. Bij hen verloopt ze vaak iets zwaarder, met meer pijnlijke blaasjes en soms hogere koorts. Ouders en verzorgers van zieke kinderen lopen hierdoor een verhoogd risico.

Wat is het verschil tussen hand-mond-voetziekte en waterpokken?

Beide zijn virale kinderziektes, maar ze worden door verschillende virussen veroorzaakt. Hand-voet-mondziekte komt meestal door een enterovirus, terwijl waterpokken ontstaan door het varicella-zostervirus. Het zijn dus twee totaal verschillende infecties, die toevallig beide blaasjes veroorzaken.

Hoe verschilt hand-mond-voetziekte van spruw?

Spruw is geen virusinfectie, maar een schimmelinfectie veroorzaakt door de candida-gist. Waar hand-voet-mondziekte vanzelf weer overgaat, vraagt spruw soms een antischimmelbehandeling. Spruw komt bovendien vooral bij baby’s voor, terwijl hand-voet-mondziekte ook bij peuters en kleuters veel voorkomt.

Kan mijn kind de ziekte vaker krijgen?

Ja, een herbesmetting is mogelijk omdat de opgebouwde weerstand niet volledig beschermt.

Is hand mond voetziekte hetzelfde als mond- en klauwzeer bij dieren?

Nee, dat zijn twee verschillende ziektes. hand-mond-voetziekte komt alleen bij mensen voor en is niet overdraagbaar van dieren.

Helpen gels of spoelingen tegen mondpijn door hand-mond-voetziekte?

Koele drankjes of een verzachtende gel kunnen tijdelijk verlichting geven. Bespreek dit altijd met een arts of apotheker.