Wat is IBD en hoe verschillen de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa van elkaar?

In het kort

• IBD is de verzamelnaam voor chronische ontstekingsziekten van het spijsverteringskanaal.

• De twee belangrijkste vormen zijn de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.

• Crohn kan overal in het spijsverteringskanaal voorkomen, colitis blijft beperkt tot de dikke darm en endeldarm.

• Beide ziekten geven klachten zoals diarree, buikpijn, vermoeidheid en soms bloedverlies.

Wat is IBD?

IBD (Inflammatory Bowel Disease) is een verzamelnaam voor chronische ontstekingen in het spijsverteringskanaal. De ontstekingen zijn zichtbaar bij onderzoek en kunnen op termijn schade veroorzaken aan de darmwand. Het ziekteverloop verloopt vaak in periodes: tijdens opvlammingen nemen de klachten toe, terwijl er in rustige fases (remissie) minder of geen symptomen zijn.

Veel voorkomende klachten zijn diarree, buikpijn, krampen, vermoeidheid en gewichtsverlies. De exacte oorzaak is nog niet volledig duidelijk, maar er wordt gedacht aan een samenspel van genetische factoren, een ontregelde afweerreactie en omgevingsinvloeden zoals roken, stress of voeding.

Wat is de ziekte van Crohn

De ziekte van Crohn is een ontsteking die zich in het hele spijsverteringskanaal kan voordoen, van mond tot anus. Vaak zijn het laatste deel van de dunne darm en het begin van de dikke darm betrokken. De ontstekingen zijn meestal verspreid met gezonde stukken ertussen, wat bekendstaat als skip-lesies.

Kenmerkend is dat de ontsteking alle lagen van de darmwand kan aantasten. Dit vergroot de kans op complicaties zoals vernauwingen, fistels en abcessen. Klachten zijn onder meer buikpijn, langdurige diarree (meestal zonder bloed), gewichtsverlies, koorts en vermoeidheid. Soms komen er ook klachten buiten de darmen voor, zoals huid- of gewrichtsproblemen.

Wat is Colitis ulcerosa

Colitis ulcerosa is een ontsteking die zich beperkt tot de dikke darm en de endeldarm. De ontsteking is aaneengesloten en blijft beperkt tot de binnenste laag van de darmwand, het slijmvlies.

Typische klachten zijn frequente diarree met bloed of slijm, plotselinge en soms dringende aandrang, en buikkrampen die vaak links onderin de buik voorkomen. Langdurig bloedverlies kan leiden tot bloedarmoede en vermoeidheid. Op de lange termijn kan er een verhoogd risico op darmkanker ontstaan, vooral bij langdurige ziekteactiviteit.

Overeenkomsten tussen de ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa

Beide aandoeningen hebben een chronisch verloop, met periodes van opvlamming en periodes van rust. Klachten als buikpijn, diarree en vermoeidheid komen bij beide vormen vaak voor. Daarnaast kunnen er ook symptomen optreden buiten de darmen, zoals gewrichtsontstekingen of huidproblemen.

Hoe wordt IBD gediagnosticeerd en hoe wordt het behandeld?

Voor de diagnose van IBD worden vaak meerdere onderzoeken gecombineerd. Bloedonderzoek kan ontstekingswaarden en bloedarmoede aantonen. Ontlastingsonderzoek, zoals calprotectine, geeft aanwijzingen over de activiteit van ontstekingen in de darmen. Beeldvorming via MRI, CT of echo kan helpen de ontsteking in kaart te brengen. Een coloscopie met weefselafname is meestal noodzakelijk om het type IBD te bevestigen.

De behandeling richt zich op het verminderen van ontstekingen en het voorkomen van nieuwe opvlammingen. Afhankelijk van de ernst en locatie kunnen ontstekingsremmers, immuunonderdrukkers of biologische therapieën worden ingezet. In sommige gevallen is een operatie nodig, bijvoorbeeld bij ernstige vernauwingen of hardnekkige ontstekingen. Leefstijlaanpassingen, zoals stoppen met roken, gezonde voeding en stressvermindering, kunnen de behandeling ondersteunen.

Conclusie

IBD omvat chronische ontstekingsziekten van de darm, met Crohn en colitis ulcerosa als meest voorkomende vormen. Hoewel ze veel symptomen delen, verschillen ze in locatie, ontstekingsdiepte en complicaties.

Ervaar je aanhoudende buikpijn, diarree met bloed of onverklaarbare vermoeidheid? Neem dan contact op met een arts voor onderzoek en advies. Een tijdige diagnose kan veel verschil maken voor je gezondheid en levenskwaliteit.

Veelgestelde vragen

Is IBD erfelijk?

Erfelijke aanleg speelt een rol. Als iemand in de familie IBD heeft, is de kans iets groter om het zelf ook te ontwikkelen, maar erfelijkheid alleen is niet bepalend.

Heeft voeding invloed op IBD?

Er bestaat geen ‘IBD-dieet’ dat voor iedereen werkt. Wel kan voeding invloed hebben op klachten. Vaak wordt samen met een diëtist bekeken welke voedingsmiddelen goed verdragen worden.

Wat is het verschil tussen IBD en een voedselintolerantie?

Bij een intolerantie, zoals lactose-intolerantie, reageert het lichaam op een bepaald voedingsmiddel. IBD is een ontstekingsziekte waarbij het immuunsysteem een rol speelt en klachten ook zonder specifieke voedingsprikkel kunnen ontstaan.

Kan je volledig genezen van IBD?

IBD is een chronische aandoening. Hoewel er geen genezende behandeling bestaat, kunnen medicijnen en leefstijlmaatregelen de ziekte vaak goed onder controle houden.